Vì sao người Việt học mãi vẫn sợ nói tiếng Anh?

“Tôi hiểu hết, nhưng đừng bắt tôi nói…”

Trong một lớp học tiếng Anh giao tiếp tại Optimus, khi giáo viên nước ngoài hỏi: “What do you do?”, lớp học rơi vào một khoảng im lặng bối rối. Trong khi đó, nếu câu hỏi chuyển thành tiếng Việt: “Công việc của bạn là gì?”, cả lớp lại rôm rả trả lời ngay lập tức. Đây là tình huống rất điển hình trong các lớp học tiếng Anh tại Việt Nam – người học hiểu, có kiến thức, nhưng vẫn “sợ nói tiếng Anh”.

Nỗi sợ này không đơn giản là thiếu từ vựng hay ngữ pháp. Đó là một hiện tượng phức tạp, bắt nguồn từ tâm lý, văn hoá và cách tiếp cận giáo dục. Bài viết này sẽ cùng bạn đi sâu vào lý do người Việt sợ nói tiếng Anh, và quan trọng hơn – làm sao để vượt qua.

Gốc rễ của nỗi sợ: không chỉ là ngôn ngữ

Truyền thừa từ nền giáo dục nặng lý thuyết

Trong suốt nhiều năm, việc học tiếng Anh ở Việt Nam tập trung vào ngữ pháp và thi cử, ít khi chú trọng đến kỹ năng nói. Học sinh giỏi điểm 9-10 nhưng chưa từng luyện giao tiếp với ai. Khi bước vào môi trường phải nói thật, sự bối rối là điều dễ hiểu.

Tâm lý sợ sai – ám ảnh từ lớp học

Người Việt lớn lên trong một môi trường mà sai bị chê cười, bị phạt, bị sửa lỗi trước đám đông. Điều này khiến người học hình thành tâm lý “nói sai là xấu hổ”. Khi học một ngôn ngữ mới, điều tất yếu là phải nói sai rất nhiều. Nhưng khi cái sai bị gắn với sự “dốt”, người ta sẽ chọn im lặng.

Thiếu môi trường “thực chiến”

Bạn học cách bơi trong sách, nhưng không xuống nước thì sao mà biết bơi? Học tiếng Anh cũng vậy. Phần lớn người Việt học tiếng Anh trong môi trường tách biệt với thực tế – chỉ có bài tập, đề kiểm tra, và giáo trình. Không có môi trường giao tiếp thật, sự tự tin không thể xuất hiện.

Biểu hiện của “nỗi sợ nói”

• Thường xuyên né tránh tình huống phải nói tiếng Anh
• Mỗi lần chuẩn bị nói là phải dịch trước trong đầu
• Căng thẳng, đỏ mặt, nói vấp khi gặp người nước ngoài
• Mặc định “tiếng Anh mình tệ lắm” dù chưa từng thử nghiêm túc

Đáng nói là, nhiều người không nhận ra đây là tâm lý, mà cứ nghĩ mình “kém” hoặc “không có năng khiếu”. Điều này tạo ra vòng lặp tiêu cực: càng sợ càng không nói, càng không nói càng yếu.

Muốn vượt qua nỗi sợ, đừng chỉ học thêm – hãy học khác đi

Chuyển từ học để biết sang học để sử dụng

Thay vì học thêm ngữ pháp, bạn hãy bắt đầu từ việc dùng những gì mình đã biết. Học cách nói sai một cách an toàn – và chấp nhận nó là một phần của quá trình.

Hãy hỏi bản thân: “Tôi đã áp dụng kiến thức tiếng Anh vào việc gì trong tuần này?” thay vì “Tôi học được bao nhiêu cấu trúc mới?”

Tạo không gian giao tiếp nhỏ, an toàn, thân thiện

Bắt đầu từ nhóm bạn thân, cộng đồng nhỏ, hoặc lớp học 1-1. Môi trường an toàn là nơi bạn dám sai mà không bị phán xét. Tại Optimus, chúng tôi khuyến khích người học tham gia các lớp có tính tương tác cao, nơi giáo viên đóng vai trò là người đồng hành, không phải giám khảo.

Tái định nghĩa việc “nói hay”

Nhiều người nghĩ nói tiếng Anh hay là phát âm như bản xứ, nói trôi chảy như native. Nhưng thực tế, giao tiếp hiệu quả mới là mục tiêu: bạn truyền đạt được điều mình nghĩ, người khác hiểu – đó mới là thành công.

Chiến lược từng bước để xây lại sự tự tin

Nỗi sợ là có thật, nhưng không phải không thể vượt qua

Sợ nói tiếng Anh không phải là điều đáng xấu hổ. Nó là kết quả của nhiều năm học theo lối cũ, của tâm lý sợ sai, và của môi trường học thiếu thực hành. Nhưng điều đáng mừng là: bạn có thể thay đổi.

Từng bước một, khi bạn ngừng phán xét chính mình, tạo ra không gian học tập tích cực và luyện tập đúng cách – khả năng nói tiếng Anh sẽ không còn là điều khiến bạn sợ, mà sẽ trở thành một kỹ năng bạn tự hào sở hữu.

Để biết thêm nhiều thông tin thú vị về học tiếng Anh, hãy Follow Fanpage Optimus Education hoặc tham gia Group Học tiếng Anh theo chủ đề với Giáo viên nước ngoài bạn nhé!